این نوشتار به بهانه و به جهت قدردانی از آخرین مکتوبه دکتر «عباس اکبری» با عنوان «درسهایی از محمد بن ابیالبرکات جوهری نیشابوری» است. جوهری نویسنده و گوهرشناس سده ششم هجریقمری، کتابی تحت عنوان «جواهرنامه نظامی» دارد. این کتاب درباره سنگها، فلزات و کانیشناسی است که بیش از صدسال قدیمیتر از متن کتاب «عرایسالجواهر و نفایسالاطایب» تالیف «ابوالقاسم عبدالله کاشانی» است. در این کتاب باارزش، تنها چند صفحه مختصر در مورد ساخت انواع لعاب، سفالینهها، ساخت خرمهره و شیشههای زرینفام به شیوه خمیره گلی نوشته شده است. استاد عباس اکبری همین چند صفحه پرمحتوا را بهانه قرار داده و مسائل و فرضیه جدیدی بر مبنا و به استناد کتاب «جواهرنامه» مطرح کرده است.
مبنای این فرضیه، وجود و ضرورت پیگمنتها در ترکیبهای «خمیره گلی» است. مسلما در این روش مهمترین مواد مصرفی نیترات نقره است. او تاریخ زرینفام به این شیوه را در گرو کشف نیترات نقره میداند و به کتاب «الاسرار» زکریای رازی در قرن سوم اشاره میکند که کشف ترکیبات مختلف از نقره منسوب به این دانشمند ایرانی و در نتیجه اصالت و قدمت زرینفامهای ایرانی را به اثبات میرساند. مهمترین ویژگی پژوهش اخیر، استفاده از منابع کهن است؛ منابع مهمی که تاکنون بهخوبی شناسایی و مورد استفاده قرار نگرفتهاند. این پژوهش بهخوبی و با یک روش و طبقهبندی علمی مناسب، به انواع سفالینههای فلزفام اشاره و تفاوت آنها را با شیوه خمیره گلی یعنی زرینفام بیان میکند. همچنین به این نکته تاریخی اشاره میکند که طرح «کوره جوهری نیشابوری» چند سده قدیمیتر از طرح «کوره ساخت سفالهای فلزفام پیکول پاسوی ایتالیایی» است. تسلط نویسنده در دو حوزه نظر و عمل به همراه تجربه 20ساله در آموزش، ترویج و شرکت در نمایشگاههای متعدد داخلی و خارجی و حضور در مجامع علمی و هنری بینالمللی، موجب شده تا مجموعههای متعددی در قالب کتاب، کاتالوگ و مقاله و همچنین آثار هنری زیادی در حوزه تخصصی سفال و سرامیک از این پژوهشگر، منتشر و به نمایش گذاشته شود. اکبری هنرمند جوانی است که به قول کایگر اسمیت: «سر، دست و قلب او همگی با هم کار میکنند.»
او سنت و مدرنیته را بهخوبی میشناسد از همینرو نگاهی نو و برداشتی متفاوت با حفظ ارزشهای زیباییشناسی و اصالت سنتی، در کارهایش دیده میشود. اسمیت معترف است که «بهندرت میتوان مردی را یافت که به این خوبی توازن بین سنت و نوآوری را درک کند.»
(در تصاویر چند اثر از دکتر عباس اکبری با تکنیک زرینفام را میبینید.)
منبع: روزنامه شرق